Veiligheid op het werk garanderen: een effectieve manier om de productiviteit te verhogen en ongevallen op het werk te bestrijden

Veiligheid op het werk, of meer in het algemeen gezondheid en veiligheid op het werk, is een aanpak om de gevaren, risico's en schadelijke effecten van de werkomgeving te verminderen of uit te bannen. Deze aanpak vereist multidisciplinaire interventie door verschillende actoren en moet worden toegepast in overeenstemming met wettelijke voorschriften.

DOWNLOAD DE INDUSTRIËLE VEILIGHEID CATALOGUS

Ontvang het E-book

Wat is veiligheid op de werkplek ?

Veiligheid kan worden gedefinieerd als "het vermogen van een systeem om te functioneren door op een aanvaardbaar niveau de risico's voor mensen, eigendommen en het milieu te beheersen". Onder de naam “veiligheid” vallen een veelheid aan disciplines, die allemaal tot doel hebben de schadelijke effecten van menselijke activiteiten op mensen en hun omgeving te onderdrukken of althans te beperken.
De objectieve benadering van veiligheid richt zich op oorzaken (beveiliging) en effecten (veiligheid).
Vanuit methodologisch oogpunt is veiligheid een transversale aanpak, die te vinden is in complexe engineering, waarbij de wet van Pareto een belangrijk hulpmiddel wordt. Soms wordt passieve veiligheid (in grote mate gerelateerd aan het gebied van preventie) onderscheiden van actieve veiligheid. Deze twee concepten vullen elkaar aan, omdat ze allemaal een factor van betere veiligheid zijn: preventie om het risico van optreden te verminderen, en bescherming ("actieve" beveiliging) om de gevolgen te verminderen als de schadelijke gebeurtenis zich voordoet.
Veiligheid wordt individueel of collectief beschouwd als een objectieve (veiligheidsdoelstelling), als een recht (veiligheidsrecht), als een waarde (veiligheid is de eerste van de vrijheden), als een toestand wat veilig is, als een functie of activiteit die tot doel heeft een entiteit (politiek, juridisch, fysiek, menselijk, intellectueel, enz.) te beschermen tegen risico's en/of bedreigingen (deze twee concepten zijn niet onderling reduceerbaar). Veiligheid gaat dus over het garanderen van de duurzaamheid van het bedrijf.

Hoe kunnen we de veiligheidsaanpak toepassen ?

In de eerste plaats moet bekend zijn dat de veiligheid, en in het bijzonder de veiligheid op het werk, het gevolg is van een wettelijke verplichting. Wet nr. 91-1414 van 31 december 1991, van toepassing sinds 31 december 1992 verplicht de werkgever om :

• De gezondheid en veiligheid van medewerkers te garanderen
• De algemene principes van de preventie van beroepsrisico's in te voeren
• Een risicobeoordeling uit te voeren

Deze wet is sinds 2001 aangevuld met een wettelijke bepaling in de arbeidswetgeving. De werkgever moet ook de resultaten van de beoordeling van de arbeidsrisico's die in elke werkplek van het bedrijf of de vestiging zijn vastgesteld, in één enkel document bundelen en actualiseren en dit document ter beschikking stellen van de interne en externe belanghebbenden van het bedrijf. Het bedrijf is onderworpen aan strafrechtelijke sancties bij in gebreke blijven. Dit document is daarom verplicht voor alle ondernemingen, zonder onderscheid naar omvang, personeelsbestand of activiteit. Het betreft elke werkplek en moet ten minste jaarlijks worden bijgewerkt. Om dit document in te vullen moet er een multidisciplinaire werkgroep worden opgericht om de verschillende punten te bespreken. Een werkplek is over het algemeen een multidisciplinaire groep met specifiek gekozen vaardigheden. Door deze vaardigheden bij elkaar op te tellen, is het mogelijk succesvol te zijn. In het algemeen bestaat een werkgroep uit acht tot tien personen: de leidinggevende is opgeleid om de groep te begeleiden, medewerkers uit het betrokken gebied (teamleiders, technici, managers, operators…), medewerkers uit de ondersteunende diensten (methoden, HR, kwaliteit, logistiek, R&D…). Binnen de groep worden de hiërarchische niveaus uitgewist en dragen ze allemaal bij aan de gemeenschappelijke doelstelling.

Het principe van toepassing

De beveiligingsaanpak is gebaseerd op het volgende principe: ”Alle beroepsongevallen en -ziekten kunnen worden voorkomen.” Het is een filosofie en een manier van kijken naar veiligheid die inhoudt dat er altijd iets kan worden gedaan om letsel te voorkomen.
Veiligheid is net zo belangrijk als productie, kosten en andere zakelijke aspecten waarvoor management verantwoordelijk is. Er is een noodzaak om onszelf te conditioneren voor de belangrijkste elementen van veiligheid waar je ook bent.
De noodzaak om risico's te beoordelen is niet alleen het resultaat van statistieken. Het ontbreken van ongevallen of beroepsziekten betekent niet dat er geen risico bestaat. Risicobeoordeling omvat het uitvoeren van anticiperend werk om alles te begrijpen en te analyseren dat een risico kan veroorzaken voor de veiligheid en gezondheid van medewerkers.

Risicobeoordeling is het uitgangspunt voor een preventieaanpak die tot doel heeft :

• De gezondheid en veiligheid van medewerkers te vergroten.
• De werkomstandigheden binnen het bedrijf te verbeteren.

Het draagt des te meer bij aan de verbetering van de algehele prestaties van het bedrijf.

Hoe zijn gevaren, anomalieën of risico's te identificeren ?

Ongelukken gebeuren niet toevallig..

Volgens de Franse ministeriële circulaire van 18 april 2002 bestaat het gevaar uit het bezit of de intrinsieke capaciteit van een apparaat, een stof, een werkmethode, om schade aan de gezondheid te veroorzaken. Het gevaar is meetbaar en kan niet worden gewijzigd (bijv. : de toxiciteit van een product), is de schade feitelijk (bv. : branden, dood). Het doel van deze stap is het inventariseren van alle potentiële gevaren, anomalieën of risico's die inherent zijn aan het bedrijf. Voordat deze identificatie wordt uitgevoerd, moet de werkplek worden afgebakend. Deze stap is essentieel voor het succesvol uitvoeren van risicoanalyses. Het vereist overleg tussen het hoofd van het bedrijf, de medewerkers en hun mogelijke vertegenwoordiger.

De methode die vraagt naar wie?, wat?, waar?, wanneer?, hoe?, hoeveel? en waarom?, kan effectief zijn in het afdekken van alle arbeidssituaties. Tijdens deze stap worden vragen gesteld over :

• De werkomgeving
• De gebruikte producten en materialen
• De apparatuur
• De organisatorische methoden
• De productieprocessen
• Het aantal potentieel blootgestelde personen (direct of niet)
• De plaats waar het plaats vindt
• De duur van de blootstelling
• De omstandigheden van blootstelling

De externe contractanten en belanghebbenden worden ook geïdentificeerd. Voor alle werkplekken en bijbehorende faciliteiten wordt rekening gehouden met de activiteiten :

• Normaal
• Abnormaal (werk, onderhoud, verplaatsing)
• Noodgeval (ongevallen, brand)

Deze stap is van essentieel belang, omdat deze de basis vormt voor de analyse en het daaruit voortvloeiende actieplan. Een fotoserie maakt het makkelijker om alle risico's, potentiële gevaren of anomalieën die tijdens deze onderzoeksfase zijn geïdentificeerd, te belichten en bloot te leggen. Om hun behandeling te vergemakkelijken, worden de geregistreerde anomalieën direct geregistreerd in de "bevindingen van afwijkingen".
Het doel van deze documentatie is niet alleen het vaststellen, identificeren en lokaliseren van anomalieën voor snelle correctie, maar ook het beheren van de acties die hieruit voortvloeien in termen van tijd, betrokken gebied, follow-up, enz.
De documentatie met de bevindingen van de afwijkingen worden verantwoord en geven een indicator voor verbeterde efficiëntie, risicovermindering en/of risico. Deze indicator geeft het aantal gedetecteerde en opgeloste afwijkingen aan.

Risicoanalyse

Zodra de risico's zijn geïdentificeerd, moeten ze worden geanalyseerd. De risicoanalyse bestaat uit het beoordelen van het niveau van blootstelling van medewerkers aan de gevaren die eerder zijn geïdentificeerd door het werk van personen te begrijpen (incidenten, noodsituaties en storingen die moeten worden beheerd) en het meten van het potentieel van ongevallen en de gevolgen daarvan.

Wat wordt er geëvalueerd?

• De waarschijnlijkheid dat het ongeval of de ziekte zich voordoet (frequentie van blootstelling, duur, aantal betrokken personen, geschiedenis van ongevallen).
• De ernst: Het probleem is of blootstelling aan risico goedaardige of ernstige gevolgen heeft (zorg, letsel en gevolgen).
• De detectie: Is het risico duidelijk geïdentificeerd of identificeerbaar? Zijn er duidelijk beschermende voorzieningen? Zijn er procedures die aangeven wat te doen?

Deze classificatie is subjectief. Er is geen gedefinieerde methodologie. Het is aan de werkgever om de rangorde te bepalen, die idealiter zou moeten voortvloeien uit een consensus binnen het team dat bij de aanpak betrokken is.

Risicobeheersing

Het doel van risicobeheersing en het actieplan is om, op basis van de resultaten van de evaluatie, een strategie in te voeren om passende voorzorgsmaatregelen te nemen.

Het gaat er niet om alle risico's tegelijk aan te pakken, maar de grootste risico's prioritair aan te pakken en de uit te voeren acties te plannen. We zullen moeten handelen in de volgende drie richtingen (organisatie, technische middelen, menselijke middelen). Er is geen specifieke regel met betrekking tot de presentatie van dit actieplan. Het systeem van documenten met "verbeteringsvoorstellen" is zo beter zichtbaar. Het verbeteringsvoorstel dient als steun voor de ideeën die tijdens de risicoanalyse worden voorgesteld. Implementatie is eenvoudig, snel en visueel. Het zelfklevend foliesysteem biedt een grote flexibiliteit in gebruik.

Follow-up

Welke actie ook wordt overwogen, er moet een persoon worden benoemd die verantwoordelijk is voor het toezicht. Deze fase bestaat uit de uitvoering en het toezicht op de in het actieplan voorgestelde acties en het periodiek inventariseren ervan.
"Samen zien, samen weten, samen doen".
Deze follow-up moet voor iedereen zichtbaar zijn, en iedereen moet erbij betrokken worden. In de praktijk moet dit eenvoudig, efficiënt, gebruiksvriendelijk en zinvol worden weergegeven met relevante informatie in een speciale ruimte. Er zijn twee manieren om de follow-up van voorstellen te ontwerpen :

• Follow-up in fasen (uitgegeven, geanalyseerd, ingehouden, uitgevoerd))
• Follow-up met behulp van de PDCA-methode voor het oplossen van problemen

Het toezicht op verbeteringsvoorstellen moet systematisch zijn: een wekelijkse bijeenkomst van de werkgroep is essentieel om het systeem een impuls te geven. Het overzicht van de acties maakt het mogelijk om :

• De geïmplementeerde acties en methoden te valideren
• De acties te corrigeren waarvan de technische en organisatorische inputs andere risico's kunnen opleveren
• De risico's regelmatig opnieuw te evalueren (minstens eenmaal per jaar) en dus uw documentatie bij te werken.
• De risico's bij belangrijke aanpassingen die van invloed zijn op de veiligheid opnieuw te beoordelen.
• De risico's wanneer nieuwe richtlijnen of informatie van invloed kunnen zijn op de veiligheid en gezondheid van medewerkers opnieuw te beoordelen.

Elke maand noteert het hoofd van de betrokken afdeling op diens dashboard hoeveel verbeteringsvoorstellen er zijn genoteerd en hoeveel er zijn afgewerkt. Het is noodzakelijk over stuurmiddelen (dashboards, indicatoren) te beschikken om de effectiviteit van de genomen maatregelen te meten.

Veiligheidsindicatoren

Bedrijfsveiligheid is een van de belangrijkste locaties voor de verbetering van het management in de context van de preventie van beroepsrisico's. De arbeidsomstandigheden en het gedrag worden dagelijks en ter plaatse in elk bedrijf vormgegeven. Deze visie moet door iedereen gedeeld worden, zodat iedereen (op eigen niveau) bijdraagt tot het verwezenlijken van de doelstellingen. Met regelmatige, vooraf vastgestelde tussenpozen worden de vorderingen gecontroleerd aan de hand van indicatoren die tegelijk met de doelstellingen worden vastgesteld, geëvalueerd en eventuele afwijkingen gecorrigeerd. Om risico's op een productieplek visueel vast te stellen, wordt meestal gebruik gemaakt van Visueel Management.
Hieronder vindt u een voorbeeld van toepassing van beveiligingscriteria om een efficiënt veiligheidsbeheer in uw organisatie in te voeren of aan te vullen!